เทคนิคการสื่อสารให้ผู้สูงอายุเข้าใจและรู้สึกได้รับความเคารพ การสื่อสารกับผู้สูงอายุอย่างมีประสิทธิภาพเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยสร้างความสัมพันธ์ที่ดี ลดความเข้าใจผิด และลดความขัดแย้งในครอบครัว นี่คือเทคนิคสำคัญที่ช่วยให้ท่านสื่อสารกับผู้สูงอายุได้อย่างเข้าใจและรู้สึกได้รับความเคารพ

1. เข้าใจการเปลี่ยนแปลงของผู้สูงอายุ (Empathy)

ก่อนที่จะเริ่มสื่อสาร สิ่งสำคัญคือการทำความเข้าใจถึงการเปลี่ยนแปลงทั้งทางร่างกายและจิตใจที่อาจส่งผลต่อการสื่อสารของท่าน:

• การได้ยิน (Hearing): ผู้สูงอายุหลายท่านอาจมีความสามารถในการได้ยินลดลง โดยเฉพาะความถี่สูง

  • ผลกระทบ: อาจทำให้เข้าใจผิดหรือคิดว่าท่านพูดเสียงเบา/ไม่ชัด

• การมองเห็น (Vision): การมองเห็นที่ลดลงอาจทำให้การอ่านสีหน้าหรือการรับภาษากายทำได้ยากขึ้น

  • ผลกระทบ: อาจพลาดการรับรู้อารมณ์หรือท่าทีของท่าน

• ความเร็วในการประมวลผล (Processing Speed): ผู้สูงอายุบางท่านอาจใช้เวลาในการประมวลผลข้อมูลและตอบสนองนานขึ้น

  • ผลกระทบ: อย่าเร่งรัด ควรให้เวลาท่านคิดและตอบ

2. เทคนิคการสื่อสารให้เข้าใจง่ายและชัดเจน 

• พูดช้าๆ และชัดเจน: ออกเสียงให้ชัดเจน เน้นคำสำคัญ หลีกเลี่ยงการพูดเร็วหรือกระซิบ

• ใช้ระดับเสียงที่เหมาะสม: ไม่ควรตะคอกหรือขึ้นเสียงดังเกินไป เพราะอาจทำให้ท่านตกใจหรือรู้สึกถูกคุกคาม แต่ก็ไม่ควรพูดเบาจนเกินไป

• รักษาระดับสายตา (Eye Contact): นั่งหรือยืนในระดับที่สามารถสบตากับท่านได้โดยตรง เพื่อแสดงความตั้งใจในการสื่อสารและช่วยให้ท่านสามารถอ่านริมฝีปากได้

• ลดสิ่งรบกวน: หากเป็นไปได้ ควรเลือกสื่อสารในที่ที่เงียบสงบ เพื่อลดเสียงรบกวนที่จะทำให้การได้ยินยากขึ้น

• ใช้ภาษาที่เข้าใจง่ายและตรงไปตรงมา: หลีกเลี่ยงศัพท์เฉพาะทาง คำที่ซับซ้อน หรือประโยคที่ยาวเกินไป

• พูดทีละเรื่อง: อย่าพยายามพูดหลายๆ เรื่องพร้อมกัน ให้เน้นไปที่ประเด็นหลักทีละอย่าง

3. การสื่อสารด้วยความเคารพและให้เกียรติ

• ใช้คำที่สุภาพและให้เกียรติ: เรียกชื่อท่านด้วยคำที่แสดงความเคารพ เช่น คุณพ่อ/คุณแม่/คุณปู่/คุณย่า/คุณตา/คุณยาย

• รับฟังอย่างตั้งใจ (Active Listening):

  • ตั้งใจฟังสิ่งที่ท่านต้องการจะพูด โดยไม่ขัดจังหวะ

  • ใช้ภาษากาย เช่น พยักหน้า ยิ้ม เพื่อแสดงว่าท่านกำลังสนใจ

  • ทวนคำพูดของท่าน (“ที่คุณยายพูดเมื่อสักครู่คือ… ใช่ไหมคะ/ครับ?”) เพื่อยืนยันความเข้าใจที่ถูกต้อง

• ให้โอกาสท่านได้แสดงความคิดเห็น: แม้จะมีความเห็นที่แตกต่างกัน ก็ควรเปิดใจรับฟัง และยอมรับในความคิด ประสบการณ์ หรือความเชื่อของท่าน

• หลีกเลี่ยงการทำตัวเหนือกว่า: อย่าปฏิบัติต่อท่านเหมือนเด็ก หรือพูดในลักษณะที่ตัดสินว่าความคิดของท่าน “ผิด” หรือ “ล้าสมัย”

• ให้ความสำคัญกับเรื่องเล่าของท่าน: แม้จะเป็นเรื่องที่เคยได้ยินมาแล้วหลายครั้ง ก็ควรแสดงความสนใจและให้คุณค่ากับประสบการณ์ของท่าน

4. วิธีลดความขัดแย้ง

• เลือกช่วงเวลาที่เหมาะสม: หลีกเลี่ยงการพูดคุยเรื่องเครียดหรือสำคัญในขณะที่ท่านเหนื่อย หิว หรืออารมณ์ไม่ดี

• ควบคุมอารมณ์ของตนเอง: หากท่านเริ่มรู้สึกหงุดหงิด ให้หายใจเข้าลึกๆ และสงบสติอารมณ์ จำไว้ว่าเป้าหมายคือการทำความเข้าใจ ไม่ใช่การเอาชนะ

• โฟกัสที่ปัญหา ไม่ใช่ตัวบุคคล: เมื่อมีความขัดแย้ง ให้มุ่งเน้นที่การหาทางออกของปัญหาที่เกิดขึ้น แทนที่จะกล่าวโทษหรือวิจารณ์ตัวผู้สูงอายุ

• ใช้ “I statements”: แทนที่จะพูดว่า “คุณไม่เคยฟังฉันเลย” ลองเปลี่ยนเป็น “ฉันรู้สึกเป็นกังวลเมื่อฉันพูดแล้วคุณเงียบไป” (เปลี่ยนจากการกล่าวโทษเป็นการบอกความรู้สึกของเรา)

• การประนีประนอม: หากความคิดเห็นแตกต่างกันมาก ลองหาจุดกึ่งกลางที่ทั้งสองฝ่ายพอใจ

• ขอโทษเมื่อจำเป็น: หากท่านทำผิดพลาดหรือพูดจาไม่เหมาะสม การขอโทษอย่างจริงใจจะช่วยลดความตึงเครียดได้อย่างมาก

สรุป

กุญแจสู่การสื่อสารที่ดีกับผู้สูงอายุคือการแสดงออกถึง ความเคารพอย่างจริงใจ ความอดทน และการ ปรับวิธีการสื่อสารให้สอดคล้องกับความสามารถทางร่างกาย