ภาวะเบื่ออาหารเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ ส่งผลให้กินได้น้อย น้ำหนักลด ขาดสารอาหาร อ่อนแรง และเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคอื่น ๆ การเข้าใจสาเหตุและวิธีดูแลอย่างถูกต้อง จะช่วยให้ผู้สูงวัยกลับมามีความอยากอาหารและสุขภาพแข็งแรงขึ้นอีกครั้ง

สาเหตุที่ทำให้ผู้สูงอายุกินได้น้อย

ผู้สูงวัยอาจมีหลายปัจจัยร่วมกันที่ทำให้รับประทานอาหารลดลง เช่น

1) การเปลี่ยนแปลงของร่างกายตามวัย

• ระบบย่อยอาหารทำงานช้าลง

• ประสาทรับรสและกลิ่นลดลง ทำให้อาหารไม่น่าทานเหมือนเดิม

• กลืนลำบากหรือมีปัญหาโพรงปาก ฟันปลอม

2) โรคประจำตัว

• เบาหวาน

• ไตวายเรื้อรัง

• ภาวะหัวใจล้มเหลว

• ซึมเศร้า

โรคเหล่านี้ทำให้เหนื่อยง่าย ไม่อยากทานอาหาร หรือทานแล้วไม่สบาย

3) ผลข้างเคียงจากยา

บางชนิดทำให้เบื่ออาหาร คลื่นไส้ หรือมีรสขมในปาก เช่น

• ยาลดความดัน

• ยาปฏิชีวนะ

• ยารักษาอารมณ์

4) ปัญหาทางอารมณ์และสังคม

• อยู่ลำพัง รู้สึกเหงา → ไม่อยากทำอาหารทานเอง

• ความเครียด สูญเสียคนใกล้ตัว

• ซึมเศร้าและวิตกกังวล

เมนูที่เหมาะสำหรับผู้สูงอายุ: กินง่าย ย่อยง่าย

อาหารที่ดีสำหรับผู้สูงอายุควรมีเนื้อสัมผัสนุ่ม เคี้ยวง่าย และให้พลังงานพอเพียง เช่น

อาหารโปรตีนอ่อน

• ไข่ต้ม ไข่ตุ๋น

• เต้าหู้นุ่ม

• ปลาเนื้อนิ่ม เช่น ปลานิล ปลาทับทิม ต้ม/นึ่ง/อบ

อาหารนุ่มและย่อยง่าย

• โจ๊ก ซุป ข้าวต้ม

• ซุปผักรวมบด

• มักกะโรนีซอสอ่อน

ของว่างให้พลังงาน

• โยเกิร์ต

• นมถั่วเหลือง

• ผลไม้สุก เช่น กล้วย มะม่วง น้ำผลไม้ปั่น

ทิปส์: หากกินได้น้อยมาก

ให้เสริมด้วย นมผสมโปรตีนทางการแพทย์ (ตามคำแนะนำแพทย์) เพื่อป้องกันการขาดสารอาหาร

เทคนิคกระตุ้นความอยากอาหารให้ผู้สูงวัย

1) กระตุ้นด้วย “กลิ่นอาหาร”

อาหารกลิ่นหอมอ่อน เช่น ขิง ตะไคร้ กระเทียม สามารถช่วยเปิดความอยากอาหารได้ดี

2) ใช้สีสันของอาหารช่วย

จานที่มีสีสันสดใส เช่น แครอท ฟักทอง ผักเขียว ช่วยให้ดูน่าทานมากขึ้น

3) แบ่งอาหารเป็นมื้อเล็ก ๆ

แทนการบังคับให้กินมื้อใหญ่ ให้แยกเป็น 4–5 มื้อเล็ก จะกินง่ายกว่า

4) ชวนทานเป็นกิจกรรมร่วมกัน

ผู้สูงอายุจะกินได้ดีขึ้นเมื่อมีคนทานด้วย
การกินคนเดียวมักทำให้รู้สึกหดหู่และเบื่ออาหาร

5) จัดจานให้น่าทาน

ภาชนะสีอ่อนขอบกว้างช่วยให้มองเห็นอาหารชัดเจน เหมาะกับผู้สูงอายุสายตาพร่ามัว

สัญญาณอันตรายที่ต้องพบแพทย์ทันที

ควรรีบปรึกษาแพทย์เมื่อพบอาการต่อไปนี้:

• น้ำหนักลดมากกว่า 3–5 กก. ภายใน 1 เดือน

• อ่อนแรง เดินไม่ไหว เหนื่อยง่ายผิดปกติ

• คลื่นไส้ อาเจียนบ่อย

• กลืนลำบาก สำลักขณะทาน

• มีโรคเรื้อรังที่ควบคุมไม่ได้

• เบื่ออาหารนานเกิน 2 สัปดาห์

การพบแพทย์เร็วช่วยแก้ต้นเหตุได้ตรงจุด เช่น ปรับยา ตรวจภายใน หรือแก้ปัญหาช่องปาก

สรุปท้ายบทความ

ภาวะเบื่ออาหารในผู้สูงอายุเป็นเรื่องที่พบได้บ่อยและอาจเกิดจากหลายปัจจัย ทั้งด้านร่างกาย ยา โรคประจำตัว และอารมณ์ การดูแลที่ถูกต้องเริ่มจากการหาสาเหตุ ปรับเมนูให้กินง่าย ย่อยง่าย และสร้างบรรยากาศการกินที่ดี ผู้ดูแลควรสังเกตสัญญาณอันตรายและพาไปพบแพทย์เมื่อจำเป็น